"Азаттык" радиосунун баяндамачысы, Кыргызстандын Эл акыны жана бир катар сыйлыктардын ээси.
«Жут» деген сѳз бар. «Жакшы келсе - кут, жаман келсе - жут» дейт. «Кардын башын кар жутат, кандын башын кан жутат» дейт.
«Заар» деген иран тилинен кирген сѳздү чечмелейли.
«Айгак», «канкор», «казат», «кайберен», «кагын» ж. б. сөздөрдү чечмелейбиз.
Дордой десе эле жергиликтүү элден баштап чет элдиктерге чейин "Дордой" базарын түшүнүп калды.
«Ооз» деген сѳздү чечмелеп кѳрѳлү.
"Сөз дайра" берүүсүнүн бүгүнкү чыгарылышында кыргыздар адамга эмнеге "жылдыздуу" деп баа бергенин чечмелейбиз.
Жеке, жесек, жекейбоз... Кыргыздын унутта калган бул сөздөрү кандай маанини билдирет?
«Сөз дайранын» бүгүнкү чыгарылышында байтак, баки, басыр, борч деген сөздөрдүн маанисин талдайбыз.
Акын Шайлообек Дүйшеевдин ырлары.
Биз кандай кылабыз? Эгер эртең Кыргызстан бирдеме болсо, бүгүн жаткан «жайынан» туруп келе турган кишибиз барбы?
Фарс тилинен кирген “бак” деген сөз, кадимки эле биз тиккен бак. Мисалы жемиш багы, гүлзар багы жана башка.
“Саат” деген сөздүн маанисин чечмелейли. “Жамгыр саат болуп, талаадагы чөбүм тартылбай калбадыбы” дейт. Бул жерде жамгыр жаап, чөбү тартылбай калганына кейип жатат.
Кийинки кездери “өздүк” деген сөз көп колдонулчу болду. Мисалы, журналисттердин көбү “анын өздүгү аныкталды” деп айтып, жазып жүрүшөт. Анда ушул сөзгө токтоло кетели.
Мойну узун кыз-келиндерди “турна моюн экен” деп коюшкан.
Сиз “барчук”, “келчүк”, “койчук” деген сөздөрдүн маанисин түшүнөсүзбү? Мектепте кыргыз тили сабагынан мугалимиңиз ушул сөздөрдү окутту беле?
Жаңы жылыңыз менен!
Бул ыр эмес, сөз үйрөтүү үчүн оюн ыкмасына салынып жасалган атайын тил сөздүк. Муну бала бакчалардын тарбиячылары, мектеп мугалимдери, кыргыз-орус тилдерине арналып өткөрүлчү ар кандай иш-чаралардын уюштуруучулары өздөрүнө колдонмо катары пайдаланса болот деген ойдобуз.
"Сөз дайра" берүүсүндө батанын, айрым макал-лакаптардын маанисин чечмелейбиз.
Адегенде «анжы» деген сөздү чечмелеп көрөлү. “Эл эки анжыга бөлүндү” дейт. Эл бирине бири макул болбогон эки топко бөлүндү дегенди билдирет.
Обо - Асман, Көк дегенди билдирген сөз.
Дагы жүктөңүз
